ایسنا

آوازهای کوک و ناکوک کرونا برای موسیقی ایران

بیماری کووید ۱۹ در کنار تمام تاثیرات جهانی خود در حوزه سلامت انسان‌ها، دیگر ابعاد زندگی را نیز تحت تاثیر خود قرار داد. یکی از این حوزه‌ها، حوزه هنر و به ویژه موسیقی بوده است. محققان کشور با بررسی این موضوع، گوشه‌هایی از تاثیرپذیری این هنر-صنعت را از بیماری فوق به نمایش گذاشته‌اند.

به گزارش ایسنا، ویروس سندرم حاد تنفسی موسوم به ۲-CoV-SARS در دسامبر سال ۲۰۱۹ میلادی در شهر ووهان واقع در استان هوبئی چین شیوع پیدا کرد. این ویروس در مدتی کوتاه از مرزهای کشور چین فراتر رفت و سایر کشورها را نیز درگیر نمود. در کشور ایران در تاریخ ۳۰ بهمن اولین موارد از کرونای جدید در شهر قم از طریق روابط عمومی وزارت بهداشت گزارش شد. تا ۲۱ بهمن ۱۴۰۰، در جهان بیش از ۴۰۰ میلیون نفر به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شده و حدود شش میلیون نفر نیز جان خود را در اثر این بیماری از دست دادند. در ایران نیز نزدیک به هفت میلیون نفر به این بیماری مبتلا شدند که از این تعداد بیش از ۱۳۰ هزار نفر فوت کردند. در قرن گذشته، جهان با بیماری ای با این وسعت از همه گیری و عواقب بسیار جدی آن، مواجه نبوده است.

به گفته محققان، بروز این بیماری همه گیر جهانی موجب اقدامات مربوط به فاصله گذاری اجتماعی، ممنوعیت های گسترده سفر، قرنطینه و تعطیلی مشاغل، دانشگاه‌ها و سایر مکان های عمومی شد و از این طریق، ساختار جوامع جهانی را تغییر داد. حوزه هنر نیز، مانند سایر حوزه های زندگی انسان ها، تحولات زیادی را در دو-سه سال اخیر پشت سر گذاشته است. در این میان، موسیقی، به مثابه یکی از اصلی ترین هنرهایی که منعکس کننده مؤلفه‌های اصلی و هویتی جامعه است، تغییرات ملموسی را تجربه کرده است که باعث بازاندیشی های جدی در رویه های معمول فعالیت در این حوزه شده اند. این بازاندیشی و تجدیدنظر در مناسبات رایج در یک حوزه، همزمان که منادی دستاوردهایی عمیق برای آینده است، می‌تواند چالش هایی گسترده را به همراه داشته باشد که آینده هنر ـ صنعت موسیقی را رقم می‌زنند.

برای بررسی بیشتر این موضوع، مطالعه ای تحقیقاتی توسط دانشگاه تهران انجام شده است. در این مطالعه، محققان از طریق مصاحبه با ۹ نفر از خبرگان حوزه موسیقی، پیامدهای بیماری پاندمیک کرونا را برای موسیقی ایران مورد ارزیابی قرار داده اند.

یافته‌های این پژوهش حاکی از آن هستند که موسیقی ایران در دوره پاندمی فوق در چهار حوزه اصلی تولید، توزیع، آموزش و مصرف با تحولاتی شگرف مواجه شده است و چشم‌اندازهای نوینی پیش روی موسیقی قرار گرفته‌اند که باعث می‌شوند موسیقی در ایران در مسیری متفاوت با دوره پیش از کرونا قرار گیرد.

به گفته سندوس محمدی نوسودی، پژوهشگر علوم ارتباطات دانشگاه تهران، «در این شرایط، با توجه به عدم اجرای رویدادهای موسیقیایی که پیش‌تر به‌صورت حضوری و غیرمجازی برگزار می‌شدند، روند مجازی و شبکه‌ای شدن که به‌صورت تدریجی در حال رخ دادن بود، تشدید یافت».

این محقق می گوید: «با توجه به این که در بهره‌برداری از فضای مجازی برای فعالیت‌های موسیقایی، آهنگ همسانی بین جامعه هنری ایران و مخاطبان‌شان وجود ندارد و معمولاً مخاطبان بیشتر از ظرفیت‌های این فضا استفاده می‌کنند، با ادامه این روند در درازمدت ممکن است ذائقه برخی کاربران ایرانی فضای مجازی به موسیقی خارجی گرایش یابد. به همین دلیل، ایجاد ظرفیت‌های بیشتری برای حضور فعال‌تر جامعه هنری در فضای مجازی ضرورت دارد».

بر اساس این تحقیق، تجربه موسیقی در کشور ایران بیانگر آن است که در برخی از حیطه ها از فرصت های دیجیتالی شدن تا حدود زیادی استفاده شده است، اما در بسیاری از حوزه های دیگر که ستون های اصلی موسیقی در کشور به شمار می‌روند هنوز نتوانسته ایم روند دیجیتال شدن را نهادینه کرده و به درستی از مزایای آن بهره ببریم.

در این زمینه برای نمونه می‌توان به استفاده از ظرفیت کنسرت های مجازی در سراسر دنیا اشاره کرد، که در کشور ما به تجربه ای شکست خورده تبدیل شد. شکست کنسرت های مجازی در کشور ما در شرایطی رخ داد که کنسرت‌ها اصلی‌ترین منبع درآمد برای موسیقی کشور هستند.

محمدی نوسودی معتقد است: «ریشه برخی از تحولات دیگر نظیر مجازی شدن مصرف موسیقی و جهانی شدن مصرف، بیشتر از آن که به دوره کرونا بازگردد به تحولاتی مربوط است که پیش از دوره کرونا به واسطه حضور بیشتر مردم در فضای مجازی ایجاد شده اند. بنابراین کرونا در این زمینه ها بیشتر نقش تشدیدکننده را داشته است».

این محقق اظهار داشته است: «حضور فعالانه مردم و هنرمندان در فضای مجازی، باعث جهانی شدن رویه‌های تولید، توزیع، آموزش و مصرف موسیقی در کشور شده است. آغاز همکاری های بین المللی در تولید آثار موسیقایی مشترک در دوره کرونا نیز نویدبخش مسیری تازه برای موسیقی کشور است که در آن هنرمندان ایرانی این فرصت را خواهند داشت که با هنرمندان سایر کشورها تعامل داشته باشند و از فرصت های بازار جهانی استفاده کنند. البته ضعف‌هایی نظیر شکاف دیجیتال، نبود آموزش موسیقایی مناسب و همچنین نداشتن مهارت های استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات باعث شده است که هنرمندان ایرانی امکانی محدود برای استفاده از این فضا داشته باشند».

بر اساس یافته های تحقیق فوق، در شرایطی که موسیقی ایرانی، نقش چندانی در شکل دهی به ذائقه شنیداری جهان ندارد، موسیقی‌های کشورهای دیگر نظیر کره، ترکیه، امریکا و هند در ایران طرفداران زیادی پیدا کرده اند. مسئله هواداری از موسیقی خارجی به حدی جدی است که متعاقب آن، ایران به مقصدی برای فروش کالاهای کشورهای مبدأ این نوع از موسیقی تبدیل شده است.

شایان ذکر است این بررسی های پژوهشی و دیدگاه های ارائه شده، به صورت یک مقاله علمی در فصل نامه «جامعه، فرهنگ و رسانه» وابسته به انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات منتشر شده اند.

انتهای پیام