مهر
ناگفته‌هایی از دوره متفاوت «موسیقی فجر»/ چرا جوایز «باربد» کم شد؟
مدیرعامل انجمن موسیقی ایران از فراز و نشیب‌های برگزاری سه جشنواره ملی موسیقی در سال ۱۴۰۱ سخن گفت و آنها را یکی از دشوارترین تجربه‌های اجرایی خود طی سال‌های اخیر توصیف کرد.
خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: یکی از مهم‌ترین وظایف مجموعه دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزاری رویدادها و جشنواره‌های مختلفی در حوزه موسیقی است که می‌تواند بخش اعظمی از فعالیت‌های اجرایی این مجموعه را تشکیل دهد، فعالیت‌هایی که در هر دوره‌ای بنا به کارکردها و تفکرات مدیریتی که در این حوزه وجود دارد، دربرگیرنده تفاوت‌ها و باید و نبایدهایی است که هرکدام می‌توانند مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرند.
انجمن موسیقی ایران مهم‌ترین مجموعه تحت نظارت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ است که وظیفه اجرای سیاست‌های محتوایی جشنواره‌های تحت نظر وزارت ارشاد را دارد، مجموعه‌ای استراتژیک که اگر مدیریت آن به لحاظ طرز تفکر با مدیر دفتر موسیقی در تناقض باشند به طور حتم شرایط نابسامان و آشفته‌ای در اجرای درست و صحیح جشنواره‌ها پیش می‌آید که دود این نابسامانی اول به چشم هنرمند و بعد به چشمان مخاطب می‌رود.
آنچه اشاره شد، فقط بخشی از فعالیت‌های انجمن موسیقی ایران است که طی سال‌های اخیر با فراز و نشیب‌های زیادی در عرصه مدیریتی مواجه بوده است. فرآیندی که اهمیت آن در فراهم‌سازی برگزاری جشنواره موسیقی نواحی، جشنواره موسیقی جوان و جشنواره موسیقی فجر طبیعتاً بیشتر به چشم می‌آید. در سال ۱۴۰۱ به دلیل عبور از دوران پسا کرونا طی شش ماه اول و اتفاقات و التهاب اجتماعی در شش ماهه دوم، فضای پرچالشی پیش روی برگزار کنندگان رویدادهای ملی موسیقی قرار گرفت که مدیریت آن دربرگیرنده نکات مهمی است.
امیرعباس ستایشگر از کارشناسان و فعالان باسابقه حوزه موسیقی است که از تابستان سال ۱۴۰۱ به‌عنوان مدیرعامل انجمن موسیقی ایران به فعالیت مشغول است. او از جمله ناشران و تهیه‌کنندگان حوزه موسیقی است که طی سال‌های اخیر آثار متعددی را در حوزه‌های تخصصی پیش روی مخاطبان قرار داده است. فعالیتی که در حوزه‌های اجرایی گاه به‌عنوان مشاور اجرایی و گاه به‌عنوان مدیر اجرایی رویدادها و جشنواره‌های موسیقی نیز انجام گرفته است. اما حالا در تجربه‌ای که خود آن را وظیفه‌ای بسیار دشوار و حساس ارزیابی می‌کند حضور پیدا کرده و امیدوار است که بتواند در این سمت جدید فعالیت‌های مؤثری را برای اهالی موسیقی ارائه دهد.
وی در اولین بخش از گفتگوی مشروح خود پس از حضور در این سمت بود که ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های انجام گرفته در انجمن موسیقی و تشریح آنچه در حوزه سیاست‌های کلان این مجموعه در تهران و شهرستان‌ها داشته به برخی از چالش‌های حوزه موسیقی و مواجهه انجمن با این شرایط اشاره کرد و به ارائه نقطه نظرات خود در این زمینه پرداخت.
ستایشگر در بخش دوم این گفتگو ضمن ارائه توضیحاتی درباره برگزاری جشنواره موسیقی جوان، به پرسش‌های خبرنگار مهر درباره برخی حواشی مربوط به برگزاری سی و هشتمین دوره جشنواره موسیقی فجر پاسخ داد که در ذیل می‌خوانید.
* طی بخش اول مصاحبه در لا به لای صحبت‌هایتان چندین بار به برگزاری جشنواره‌ها اشاره داشتید، رویدادهای بسیار مهمی که متأسفانه طی سال‌های اخیر با نوسانات زیادی به لحاظ کمی و کیفی مواجه بوده‌اند. از جشنواره موسیقی جوان شروع می‌کنم که به واسطه تلاش‌های شبانه‌روزی هومان اسعدی به‌عنوان دبیر جشنواره، ستاد اجرایی جشنواره و هنرمندان ارزنده‌ای که در هیأت انتخاب، داوری و یا شورای سیاستگذاری حضور داشتند تبدیل به جشنواره ارزشمندی در حوزه‌های آکادمیک شد، اما به نظر می‌آید این رویداد در حمایت از خروجی‌های جشنواره برای ورود جدی به عرصه‌های حرفه‌ای حوزه موسیقی و به تبع آن ارتقای سطح کیفی آثار ارائه شده به تماشاگر، آنچنان که باید غیر از موارد معدودی عملکرد مؤثری نداشته، در این زمینه به فکر ارائه راهکاری اجرایی برای یک رویداد مهمی چون جشنواره موسیقی جوان هستید؟
به نظرم جناب اردلان (دبیر فعلی جشنواره موسیقی جوان) بخش‌های زیادی از این پرسش را می‌توانند پاسخ دهند زیرا رویکردهای هنری و محتوایی این دوره از جشنواره از چهارچوب ذهنی ایشان به عنوان دبیر هنری جشنواره رد می‌شود. اما من پاسخ به این پرسش را درباره همه جشنواره‌ها می‌دهم. شما و بسیاری از همکاران رسانه‌ای‌تان همواره به خروجی این موضوع اشاره می‌کنید که رویدادهای موسیقی برای خروجی برگزیدگانشان چه اقداماتی را انجام می‌دهند؟ اما به نظرم: «وظیفه جشنواره بیشتر انتخاب برگزیده است تا حمایت‌های دنباله دار.»
یعنی ما به عنوان مجری، جشنواره برگزار کرده و نفرات برگزیده را هم
اما در خصوص جشنواره موسیقی جوان تصمیم داریم کارهای حمایتی را برای برگزیدگان داشته باشیم. یکی از این کارها ضبط تصویری آثار برگزیدگان جشنواره در قالب یک اثر دو زبانه بین‌المللی است که بتواند به صورت یک رزومه معرف مناسب و استاندارد برای هنرمندان برگزیده باشد. کار دیگر هم همان ارکستری بود که توضیحات مختصری را درباره آن ارائه دادم. حتی یاد دارم گروهی را تشکیل دادیم تحت عنوان «گروه برگزیدگان جشنواره موسیقی جوان» که اجراهایی را برای جشنواره موسیقی فجر ترتیب دادیم. گروهی که نوازندگان بسیار خوبی هم از آن به فرآیند حرفه‌ای موسیقی کشور معرفی شدند و دربرگیرنده اتفاقات خوبی هم بود. ما در همین جشنواره موسیقی فجر هم تصمیم داشتیم که آثار برگزیده بخش آهنگسازی جشنواره موسیقی جوان را در رپرتوار ارکسترهای دولتی اجرا کنیم، که این امر محقق نشد. کما اینکه تشکیل همین ارکستری که در انجمن موسیقی ایران به آن اشاره داشتم بتواند فضای مناسبی را برای اجرای این آثار منتخب فراهم کند.
من فکر می‌کنم اینها موضوعات راهگشایی هستند که الزاماً هم نباید در جشنواره‌ها دیده شوند، چرا که کار جشنواره شناسایی و معرفی است و ارگان دیگری که می‌تواند انجمن موسیقی باشد، بتواند در حمایت از آنها کارهایی را انجام دهد. فضایی که در دوره‌ای با تشکیل کانون برگزیدگان جشنواره‌های موسیقی در انجمن می‌توانست شرایط خوبی را برای هنرمندان برگزیده فراهم کند اما به نتیجه نرسید و امیدوارم در آینده شاهد تشکیل دوباره آن در مجموعه انجمن موسیقی ایران باشیم.
* مهم‌ترین و پرچالش‌ترین رویداد پس از روی کار آمدن جنابعالی در سمت مدیریت انجمن موسیقی ایران، سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر بود. مایلم گفتو درباره جشنواره موسیقی فجر را با ارائه گزارشی از روند برپایی این رویداد به روایت جنابعالی آغاز کنیم تا بتوانیم وارد مباحث مرتبط با این دوره از جشنواره شویم.
فعالیت‌های ستاد برگزاری سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر از مرداد ماه سال جاری با تشکیل شورای سیاستگذاری آغاز شد که طبیعتاً انتخاب دبیر یکی از اصلی‌ترین کارهای این شورا بود. پس از انتخاب جناب بهزاد عبدی به‌عنوان دبیر جشنواره، بخش‌های مرتبط با انتشار فراخوان و بخش رقابتی جشنواره (جایزه باربد) فعال و بر اساس آنچه در رویدادهای پیشین جشنواره پیرامون جایزه باربد تعریف شده بود، کارها جلو رفت. البته در همین راستا شورای سیاستگذاری و دبیر جشنواره چند بخش جدید از جمله «مسابقه موسیقی ایران – گروه نوازی» و جایزه باربد بهترین کتاب را به بخش رقابتی اضافه کردند که از این پس دو بخش یاد شده به جایزه باربد اضافه شده است.
طبیعتاً بعد از انتشار فراخوان روند آماده سازی برای برگزاری جشنواره از جمله زیرساخت‌ها، آماده سازی سالن‌ها، جدول بندی اجراهای استانی، پذیرش و جمع آوری آثار ارسال شده به جایزه باربد، دعوت از گروه‌هایی که هیأت انتخاب جشنواره روی آنها نظر داشتند، هماهنگی با بنیاد رودکی برای حضور ارکسترهای دولتی و مواردی از این دست صورت گرفت و ستاد اجرایی جشنواره در تعامل با دبیر، دفتر موسیقی و شورای سیاستگذاری جشنواره کارها را انجام می‌داد.
البته در این دوره از جشنواره یک بخش دیگر هم به جشنواره اضافه شد و آن برگزاری بخش «جشنواره جشنواره ها» بود که بخشی از آن در قالب نمایش فیلم‌های مربوط به ادوار گذشته جشنواره در موزه هنرهای دینی امام علی (ع) و بخش مربوط به پوسترها و جدول جشنواره‌ها در تالار وحدت به نمایش در آمد. از سوی دیگر هماهنگی برای برگزاری «جایزه موسیقی و ترانه»، «جایزه موسیقی و رسانه» و بخش پژوهش نیز کارها و فعالیت‌های دیگری بود که در این دوره از جشنواره روی آن متمرکز بودیم که جزئیات آنها در روزهای برگزاری جشنواره اطلاع رسانی شده بود.
* یکی از مهم‌ترین بخش‌های جشنواره موسیقی فجر طی سال‌های گذشته، بخش بین‌الملل جشنواره است، اما طی ایام برگزاری جشنواره سی و هشتم شنیده شد که در انتخاب برخی از گروه‌های شرکت‌کننده این بخش دخالت‌هایی صورت گرفته است؛ درباره این شایعات می‌توانید توضیحاتی ارائه کنید؟
اگر بخش بین‌الملل جشنواره امسال نمره قبولی یا ردی بگیرد، همه به هیأت برگزاری و ستاد اجرایی جشنواره باز می‌گردد. حداقل بنده، دخالت خاصی در این بخش ندیدم. البته اساساً در این بخش دخالتی که می‌تواند صورت گیرد، تنها در بخش نظارتی است که آن هم فقط مرتبط با موارد ممیزی است و اصلاً دخالتی در حوزه‌های تخصصی انجام نمی‌شود. بنابراین بنده اساساً این نکته را رد می‌کنم که دخالتی در انتخاب آثار بخش بین‌الملل صورت گرفته است. ما چه در این دوره و چه در دوره‌های گذشته فشاری از بیرون ستاد جشنواره نداشته‌ایم و امسال هم شاهد بودیم که بخش بین‌الملل جشنواره با حضور گروه‌هایی از کشورهای پرتغال، صربستان، مجارستان، روسیه، هند، ارمنستان، تاجیکستان و افغانستان پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
اتفاقاً ما در برگزاری بخش بین‌الملل جشنواره می‌توانم این ادعا را داشته باشم که دستمان برای انتخاب گروه‌ها واقعاً باز بود و ما در هر یک از بخش‌های مورد نظرمان چند گزینه داشتیم که می‌بایست از بین آنها یک گروه را انتخاب می‌کردیم. شاید در حوزه انتخاب گروه‌های داخلی با مواردی رو به رو بودیم اما این موضوع در بخش بین‌الملل اصلاً صدق نمی‌کند.
نکته دیگر درباره برگزاری بخش بین‌الملل اینکه ما برای برگزاری این بخش خیلی هزینه کردیم که این هزینه به دلیل نوسانات ارز و فاصله دلار و یورو با ریال ما را با چالش‌هایی در حوزه خرید بلیت، اسکان و مسائل مرتبط با میزبانی مواجه کرد. اما سیاستگذاری ستاد جشنواره این بود که بتوانیم میزبانی خوبی را در این بخش داشته باشیم. در این زمینه معاونت امور هنری هم توانست به خوبی موارد مربوط به بودجه را مدیریت کند تا ما بتوانیم این بخش را برگزار کنیم.
* بخش موسیقی پاپ طی سال‌های گذشته همواره مورد نقد و بررسی کارشناسان و اهالی رسانه قرار می‌گرفت. به نظر می‌آمد در این دوره با توجه به تعطیلی مدت دار کنسرت‌ها، شاهد حضور حداقلی خوانندگان باشیم، اما برخلاف پیش‌بینی‌ها هنرمندان شناخته شده این گونه موسیقایی، در این دوره شرکت کردند. بد نیست درباره نحوه دعوت از هنرمندان این بخش توضیحاتی را ارائه دهید. چرا که حرف و حدیث‌هایی درباره اعمال فشار به برخی گروه‌ها و چهره‌ها برای حضور در این بخش مطرح شد که لازم است توضیحاتی درباره آن داشته باشیم.
خوشبختانه بخش موسیقی مردمی جشنواره، امسال از بخش‌های قابل قبول بود و بنده حتی ادعا می‌کنم اگر جدول این دوره از جشنواره را با جدول دوره قبل مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که کارهای ارائه شده بخش موسیقی پاپ در این دوره نسبت به دوره گذشته قدرتمندتر بود. فرآیندی که قطعاً با رایزنی و گفتگو صورت گرفت.
من لازم است یک نکته کلی را در جواب سوال شما بدهم و اینکه ما باید واقع بین باشیم. من در نشست خبری جشنواره هم گفتم ما نباید در رویاها و خیال‌های خودمان زندگی کنیم. ما امسال واقعاً دوره بسیار عجیب و سختی را سپری کردیم که هم برای برگزارکنندگان، هم برای شرکت‌کنندگان، هم برای آنهایی که در جشنواره شرکت نکردند و هم برای جامعه موسیقی دربرگیرنده شرایط بسیار پراسترس و عجیبی بود. من تعمدا از کلمه «عجیب» استفاده می‌کنم، چون بیشتر از واژه‌های دیگر به فضایی که در آن داریم، سنخیت دارد.
به هر حال حرکت‌هایی در فضای مجازی صورت گرفت که مشتمل بر مواجهه‌های بسیار شدیدی با هنرمندان برای حضور در جشنواره بود، از سوی دیگر ۲ هزار و ۱۲۶ هنرمند هم در جشنواره موسیقی فجر امسال شرکت کردند که ستاد جشنواره وظیفه داشته با یک برنامه‌ریزی دقیق کارها را پیش ببرد. از نظر استقبال مخاطبان، حداقل در حوزه‌ای که شما درباره آن با من صحبت می‌کنید، آمار و ارقام قابل قبول است. ما در سالن اجرای موسیقی پاپ جشنواره هیچ شبی زیر ۱۲۰۰ تماشاگر نداشتیم. این موضوع به خودی خود حائز اهمیت است. یعنی عزیزانی به عنوان هنرمند در یک رویداد موسیقایی حضور دارند و افرادی هم به عنوان مخاطب پذیرای آنها بودند. این بخش را که نمی‌توان حذف کرد یا نادیده گرفت چرا که بالاخره عرضه و تقاضا شکل گرفته است.
امسال همه تلاش ما در ستاد اجرایی جشنواره روی این نکته متمرکز بود که جشنواره موسیقی فجر را آبرومند برگزار کنیم و پس از برگزاری آن سرافکنده نباشیم. حداقل این بوده که از نظر کمی چنین بوده و شما اگر به جدول نگاه کنید، متوجه می‌شوید که ما از نظر کمی واقعاً مساله نداشتیم. از نظر کیفی هم مشخصاً در حوزه موسیقی پاپ با بحرانی روبه‌رو نبودیم.
متولی اصلی برگزاری این جشنواره معاونت امور هنری، دفتر موسیقی و شورای سیاستگذاری بود و مجری تفکرات این سه مجموعه انجمن موسیقی است. من تمام مسیر برگزاری جشنواره موسیقی فجر را در همین فضا می‌بینم. حالا اگر کسی به کسی فشاری آورده که من بسیار بعید می‌دانم، این فشار خارج از چارچوب‌ها و ساختارهای ما بوده است.
من بازهم تاکید می‌کنم معاونت امور هنری، دفتر موسیقی و انجمن موسیقی در مسیر آئین‌نامه جشنواره حرکت کرده و اگر هنرمند عزیزی لبیک گفته ما با افتخار از این گروه یا هنرمند دعوت کردیم، اگر هم هنرمندی نیامده، مسیر خودش را طی کرده است. بنابراین اگر در مسیری که نام بردم خواسته باشیم کسی را به جشنواره بیاوریم اصلاً پذیرفتنی نیست، شما مطمئن باشید چنین چیزی نیست و ما براساس سیاست‌های فنی و هنری آئین نامه پیش رفتیم.
* امیرعباس ستایشگر قبل از اینکه مدیرعامل انجمن موسیقی باشد، یکی از ناشران و تهیه‌کنندگان فعال حوزه موسیقی ردیف دستگاهی ایران بوده و پیش‌بینی می‌شد با توجه به این پیشینه شاهد شرایط بهتری برای حضور گروه‌ها و هنرمندان فعال و شناخته‌شده موسیقی ایرانی در جشنواره موسیقی فجر باشیم. چرا با وجود این روابط حسنه و رفاقتی که با این گروه‌ها از شما سراغ داشتیم شاهد حضور گروه معتبر و شاخصی در حوزه موسیقی اصیل ایرانی حتی در شرایط حداقلی نبودیم؟
من در انجمن موسیقی (به‌عنوان شخصی حقوقی) وظیفه دارم تا گروه‌هایی که برای ورود به بخش هنری جشنواره تأیید شدند، شرایط آماده سازی برای اجرا، پشتیبانی‌های اجرایی لازم و برگزاری کنسرت‌ها را به عهده بگیرم. یعنی در این چارچوب انجمن فقط قادر به پاسخگویی به انتقادات یا نکته‌هایی است که می‌تواند در حوزه اجرایی و برگزاری مورد توجه قرار گیرد.
در این میان نکته‌ای وجود دارد، نکته‌ای که من در پاسخ به پرسش قبلی‌تان آن را مطرح کردم و اینجا بازهم روی آن تاکید می‌کنم. اینکه ما برای برگزاری جشنواره موسیقی فجر امسال هیچ فشاری روی کسی نداشتیم که هنرمند یا گروهی باید و حتماً در جشنواره حضور داشته باشد. بله ما تعدادی از هنرمندان و گروه‌های موسیقی را برای حضور در جشنواره دعوت کردیم که به هر دلیلی که برای من قابل احترام است دوست نداشتند حضور داشته باشند. کما اینکه چنین رویکردی در دوره‌های قبلی جشنواره هم جور دیگری بود و ما شاهد حضور حداکثری هنرمندان هم در جریان اجراهای جشنواره و هم در جریان برگزاری جایزه باربد بودیم.
اما یک نکته مهم را باید در نظر بگیریم که واقعاً شرایط اخیر کشورمان را نمی‌توان نادیده گرفت و هر کس هم که نادیده بگیرد به نظرم فردی است که چشمش را به شرایط موجود بسته است. به هر حال شرایط ما شرایط بسیار ملتهبی بوده و ما در این شرایط جشنواره موسیقی فجر را برگزار کردیم. حالا اینکه از نظر کیفی کارهای ارائه شده توسط هنرمندان شرکت‌کننده چطور بوده است، یک موضوع کاملاً نسبی است که در دوره‌های گذشته هم مطرح می‌شد چرا که قبل از این اتفاقات شاهد مواردی بودیم که یکسری افراد با حضور در جشنواره فجر زاویه داشتند و اعتراض خود را به هنرمندانی که در جشنواره حضور می‌یافتند اعلام می‌کردند. شرایطی که در این دوره شکل پر رنگ تری به خود گرفت و بیشتر خود نمایی کرد.
در هر صورت حوزه ما، حوزه گفتگو و تعامل بوده است و غیر از این هم فشاری روی هنرمندان برای دعوت و شرکت در جشنواره نداشتیم. چرا که اساس کار هنر با برخورد این چنینی پیش نمی‌رود. نکته دیگر اینکه حضور گروه‌های غیر از موسیقی پاپ در جشنواره به ما بزنگاهی را نشان داد. شرایطی که این حوزه موسیقایی وارد یک روند جدیدی شده که رفته‌رفته خود را در کشور نمایان می‌کند. این روند به طور حتم هم در طول سال و هم در دوره‌های بعدی خود را نشان می‌دهند. شرایطی که منجر به ورود هنرمندان تازه نفس این عرصه شده که می‌خواهند بسیار بهتر و مؤثرتر از این حرف‌ها دیده شوند.
* موضوع بعدی که در این دوره جشنواره به ویژه در مراسم اختتامیه بسیار برجسته بود نحوه معرفی برگزیدگان جایزه باربد سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر بود که با وجود معرفی بخش‌های مختلف این رویداد رقابتی، اما فقط تعداد اندکی از هنرمندان به‌عنوان نفر برگزیده معرفی شدند، چه شرایطی اتفاق افتاد که در این دوره برگزیدگان جایزه باربد تا این حد کم‌تعداد و محدود شدند؟
تا آنجا که خاطرم هست، ما در فراخوان جایزه باربد امسال ۲۱ بخش را تعریف کردیم که در دوره قبلی هم شاهد بودیم که گروه‌ها و هنرمندان در همه بخش‌ها حضور پیدا نکرده بودند. البته باید به این نکته هم اشاره کنم که جایزه باربد رفته رفته در حال معرفی مؤثرتر به هنرمندان به عنوان یک جایزه معتبر بود. اما به دلیل وقفه‌ای که در آن افتاد شاهد توقف برگزاری این بخش بودیم. توضیح اینکه پس از این روند و برای اینکه مشکلی برای ارزیابی‌ها وجود نداشته باشد، داوری قبلی جایزه باربد مشتمل بر بررسی دو سال تولید موسیقی ایران بود، اما در این دوره ما آثار تولید شده از مهر ۱۴۰۰ تا مهر ۱۴۰۱ را بررسی کردیم که این روند به خودی خودی موجب ریزش می‌شود.
نکته دیگری که در این زمینه می‌توانم به آن اشاره داشته باشم اینکه، بعضی‌ها امسال علاقه نداشتند تا آثارشان را به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند. ما هم مقید به این موضوع بودیم که آثار شرکت‌کننده باید با رضایت نامه خود هنرمند در مسابقه حضور داشته باشند. به هر ترتیب پتانسیلی که امسال به دبیرخانه جشنواره رسید خروجی‌اش همانی شد که هیأت داوران بررسی و در مراسم اختتامیه معرفی کردند. در جمع‌بندی صحبت‌هایم باید بگویم که امسال آثار کمتری به جشنواره رسید که ما هم بر اساس آئین نامه همه آثار ارسال شده را بررسی کردیم و نتیجه‌اش همانی شد که در مراسم اختتامیه مشاهده کردید.
* البته یک سری از تهیه‌کنندگان و فعالان حوزه موسیقی پاپ اعتقاد داشتند، آنچه که در این بخش به‌عنوان برگزیده معرفی شده، دربرگیرنده تمام ملاحظات فنی مرتبط با این حوزه نبوده کما اینکه وقتی با من در این زمینه نکاتی را مطرح می‌کردند، بر این باور بودند یکی از افراد برگزیده حتی یک کنسرت موسیقی هم در این زمینه برگزار نکرده است، پس چطور با در نظر گرفتن این مؤلفه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؟
ما روی آلبوم داوری می‌کردیم پس در این حوزه، اجرای زنده هیچ ربطی به آلبوم نداشت. کما اینکه هیچ هنرمندی در این مدت اجرایی نداشته باشد، آلبومش مورد بررسی قرار می‌گیرد.
* اساساً فکر نمی‌کنید، برگزاری جایزه باربد با این تعداد کم شرکت‌کننده، همان شأنیتی که شما از آن حرف می‌زنید را از دست می‌دهد؟
ما در جشنواره موسیقی فجر، میزبان بخشی از افکار جامعه موسیقی هستیم، ما برگزارکننده یک جایزه هستیم که بخشی از افکار هنری هنرمندان را انتخاب می‌کند. وظیفه ما تا همین‌جاست پس آمدن یک هنرمند به داخل این جایزه به خودش ارتباط دارد. این جایزه مسیر و آئین نامه‌ای دارد که هر هنرمندی با در نظر گرفتن شرایط می‌تواند در آن حضور داشته باشد. پس اینکه ما هم برگزارکننده باشیم و هم به دنبال این باشیم که چه کسی کارش را فرستاده یا نفرستاده در حوزه سیاست‌های ما نیست. البته ما می‌توانیم شرایطی را فراهم کنیم که مسیر برگزاری این جایزه در مسیر رو به رشدتری قرار بگیرد.
* پس بهبود این روند به حوزه کاری چه مجموعه یا فردی مربوط می‌شود؟
به اعتقاد من جامعه موسیقی؛ الان انتقادی هم به جشنواره موسیقی جوان و هم جشنواره موسیقی فجر می‌شود که چرا برگزیدگان آن بعد از معرفی رها می‌شوند. در حالی که این اصلاً در حوزه دستورالعمل خود جشنواره ذاتاً نیست زیرا کار جشنواره شناسایی برگزیدگان و کشف استعدادها است. حتی شاید بتوان در همین انجمن موسیقی فضایی را برای ادامه روند کار برگزیدگان در نظر گرفت اما وظیفه ذاتی جشنواره این نیست که فرد برگزیده را نگهداری کند تا سال بعد؛ کما اینکه در حوزه سینما هم چنین اتفاقی نمی‌افتد. البته که راهکارهایی وجود دارد که این جایزه باربد، جایزه مهم‌تری جلوه کند و آن «برند سازی باربد» است که بتواند یک شاهراه مهم برای موسیقی سال آینده کشور شود پس اینکه من به عنوان برگزار کننده جایزه را تعریف کنیم و هم دنبال هنرمندان برای دعوت به این فرآیند، مسیری دو طرفه است که یک طرف برگزارکنندگان هستند و در مسیر دیگر هنرمندان
* در همین قالب رقابتی جشنواره موسیقی فجر، یک اتفاق جالب و از قبل رسانه‌ای نشده هم افتاد و آن گنجاندن بخشی با نام «مسابقه موسیقی ایران» بود که حتی در نشست خبری جشنواره هم درباره آن توضیحاتی ارائه نشد و در ایام برگزاری جشنواره هم بدون حضور اهالی رسانه و مخاطبان در جدول گنجانده شده بود. علت چیست؟
این بخش از جشنواره در فراخوان از همان شهریور ماه پیش‌بینی شده بود. بخشی که به غیر از جایزه باربد تحت عنوان جایزه مسابقه موسیقی ایران برای حوزه گروه نوازی گنجانده شده بود و آن دسته از گروه‌هایی که مایل بودند در بخش مسابقه شرکت کنند بر اساس شرایط مندرج در فراخوان می‌توانستند آثار خود را در سامانه فراخوان جشنواره بارگذاری کنند. این فرآیند صورت گرفت و ما دیدیم که در مراسم اختتامیه یک گروه از همدان و یک گروه از تهران جوایز خود را دریافت کردند.
* در جشنواره موسیقی فجر غیر از دو ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر ملی ایران از مجموعه‌های وابسته به بنیاد فرهنگی هنری رودکی و ارکستر سمفونیک سازمان صدا و سیما چند ارکستر دیگر از جمله ارکستر «پیامبر مهربانی» به اجرای برنامه می‌پرداختند که شنیده می‌شد این مجموعه‌ها از ارکسترهای تحت نظر انجمن موسیقی ایران هستند که در آینده به صورت رسمی رونمایی می‌شوند. این شنیده‌ها تا چه حدی صحت دارد؟
ما در جشنواره موسیقی فجر ارکستری که در قالب مجموعه وابسته به انجمن موسیقی ایران فعالیت کند، نداشتیم. «ارکستر پیامبر مهربانی» هم مجموعه‌ای بود که توسط ستاد برگزاری جشنواره موسیقی فجر مشخصاً برای اجرای یک رپرتوار در روز عید مبعث تدارک دیده شده بود. ارکستری که در کنار چند گروه مرتبط با موسیقی نواحی و یک گروه قوالی از افغانستان ویژه عید مبعث با سفارش ستاد جشنواره به اجرای برنامه پرداختند.
* به نظر می‌آید دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و انجمن موسیقی ایران تلاش زیادی برای اعتمادسازی با هنرمندان انجام دادند، روندی که متأسفانه در برخی از محافل غیر رسمی از آن به عنوان «عادی سازی» و کلید واژه‌های اینچنین یاد شد، آیا ناظر به همین حمایت‌هایی که در جشنواره موسیقی فجر برای حوزه‌های موسیقی نواحی، موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک صورت گرفت، از این به بعد برنامه‌ای برای پاسداشت هنرمندان شاخص موسیقی در این عرصه‌ها با توجه به شرایط ویژه این ماه‌ها دارید؟
ما در جشنواره موسیقی فجر امسال نشان دادیم که موسیقی نواحی برای ما حوزه مهم و ارزشمندی است که بخش بزرگی از اجراهای جشنواره را پوشش داد. هر چند می‌دانید که اجرای این بخش برای ما نسبت به حوزه‌های دیگر هزینه‌های بیشتری دارد. نکته دیگر اینکه ما الزاماً چارچوب‌های پیچیده‌ای با هنرمندان نداریم. من با صدای بلند می‌گویم که شما هیچ هنرمندی را پیدا نمی‌کنید که از زمان ورودم به انجمن موسیقی به دفتر ما آمده باشد و خدایی نکرده با در بسته ما مواجه شده و ما مشارکتی هم برای ارائه کارها نداشته باشیم. حتی در این مورد تصمیم داریم به زودی گزارش مشروحی را درباره اقداماتمان تنظیم و در رسانه‌ها اعلام کنیم.
رویکرد ما دست همیاری به سمت هنرمندان حوزه موسیقی است. اما در پاسخ به پرسش شما باید بگویم که «زمان» عامل تعیین کننده‌ای درباره موضوع «اعتمادسازی» که اشاره داشتید، است. من اعتقاد دارم که زمان خیلی چیزها را تعیین می‌کند. خاطرم هست زمانی که با خبرگزاری ایسنا مصاحبه تصویری را انجام دادم، خیلی از همکارانم در حوزه موسیقی به من تاختند که «تو دنبال عادی سازی هستی و می‌خواهی شرایط را عادی جلوه بدهی». اما جالب اینکه تمامی آن حرف‌هایی که من آذرماه امسال در این مصاحبه داشتم تا امروز جنبه عملی پیدا کرده و بسیاری از هنرمندان تلاشگر حوزه موسیقی مشغول کارها و فعالیت‌های موسیقایی خود هستند. به گونه‌ای که همه مستر کلاس‌ها آغاز شده، کارگاه‌ها و برخی از کنسرت‌های موسیقی در حال برگزاری است و حتی شاهد رونمایی آلبوم‌های موسیقی هم هستیم. من هم در آن مصاحبه چیزی غیر از اینها نگفته بودم. من فقط گفتم هرگونه تفکری داریم اما کار در موسیقی را داشته باشیم و آن را رها نکنیم.
خوشبختانه اکنون کنسرت‌ها در حال برگزاری است، شرایطی که در ایام برگزاری جشنواره محکوم بودیم در حال عادی‌سازی هستیم. پس آیا الان که جشنواره تمام شده من باید در انجمن موسیقی را ببندم و فعالیت‌های مجموعه را متوقف کنم؟ من معتقدم اینها چیزهایی است که نه من می‌توانم آن را متوقف کنم و نه فرد دیگر. این روندی است که ادامه دارد، منتها ما در دوره عجیبی هستیم که هیچکس نمی‌داند در پیش روی خود چه اتفاقی می‌افتد. اما این نکته مؤثر و مثبتی است که فعالیت‌های موسیقایی رفته رفته در حال انجام است و ما شاهد اتفاقات خوبی در این زمینه هستیم. اینها نشان می‌دهد که قطار موسیقی را نمی‌توان متوقف کرد. مسیر ما هم در انجمن موسیقی همان مسیر قبلی است که هیچ مسیر انحرافی هم در این زمینه نداریم و هرکسی هم مساله و موضوعی برای حمایت از آثارش دارد، اگر در چارچوب فعالیت‌های قانونی انجمن و تأیید هیأت امنا باشد ما حتماً برای حمایت آماده‌ایم.
به طور حتم ما با هنرمندی که دیدگاهش متفاوت است، دشمنی نداریم. هیچ هنرمندی هم نمی‌تواند ادعا کند که در بحرانی‌ترین روزها به انجمن مراجعه کرده و ما رفتار خارج از آنچه قانون برای ما تعریف کرده با وی داشته‌ایم. کارهایی داریم که طی روزهای آینده آنها را اعلام خواهیم کرد. من بر این باورم زمان مهم‌ترین عامل این روزهای ماست که نشان می‌دهد چه افرادی با چه نیتی چه کارهایی می‌توانند انجام دهند.
* و نکته پایانی...
امیدوارم یک روز صبح وقتی همه از خواب بیدار می‌شویم، این پیچیدگی‌ها و گره‌های روحی و ذهنی که در حوزه موسیقی سالهاست همراه ماست به پایان برسد و ما در بهترین و صمیمانه‌ترین شکل ممکن شاهد اتفاقات بهتری در حوزه موسیقی باشیم.
